Meditatie

Meditatie is het proces waarin je je bewust wordt van je eigen lichaam, je emoties en je verlangens. Dat ga je observeren. Mediteren gebeurt vaak in combinatie met mindfulness-, yoga- of ademhalingsoefeningen. Door te mediteren leer je je mening en oordelen los te laten en dingen te laten voor wat ze zijn. Meestal beoefen je meditatie zittend in de lotushouding, maar er bestaan ook vormen van lopend mediteren. Als je in de lotushouding zit, kun je een meditatiekussen gebruiken om je positie comfortabeler te maken.

Meditatie spiritueel?

Misschien ken je meditatie als iets spiritueels dat hoort bij het hindoeïsme en boeddhisme. Dat is van oorsprong ook zo, maar de laatste decennia is meditatie veel breder geworden. Er zijn verschillende vormen en stijlen. Sommige mensen mediteren met een app, anderen doen het tijdens of na yoga en weer anderen gaan op een tiendaagse cursus. Dat laatste deed Koen de Jong, de oprichter van www.sportrusten.nl. Over zijn ervaringen schreef hij een boek. Hierover later in dit artikel meer.

Meditatie voor een lang en gelukkig leven

Een mooie definitie van meditatie vond ik in het boek Ikigai van Francesc Miralles en Héctor García. De auteurs beschrijven in bijna 200 pagina’s het geheim voor een lang en gelukkig leven. Ze gingen op onderzoek uit in de zogenoemde Blauwe Zone’s, gebieden waar de meeste 100-jarigen ter wereld leven. Daar zijn er vijf van: Okinawa in Japan, Sardinië in Italië, Loma Linda in Californië, Nicoya in Costa Rica en Ikaria in Griekenland. De 100-plussers uit deze gebieden geven uiteenlopende tips voor een lang en gelukkig leven. Meditatie is er daar één van.


Miralles en García omschrijven meditatie als volgt:

“Het zenboeddhisme wendt meditatie aan als bewustmakingsproces van emoties en verlangens, om je er zo van te kunnen ontdoen. Het is meer dan alleen je geest leegmaken. Je moet je gedachten en emoties gewaarworden al naargelang ze verschijnen, maar je er niet door laten meevoeren. Zo trainen we de geest opdat woede, jaloezie, wroeging en dergelijke niet de overhand krijgen.”

Dit kan op talloze manieren.

Waarom zou je mediteren?

Vaak zijn we bezig met het verleden of de toekomst, terwijl heden het enige is waar we van kunnen genieten. Pieker je veel over wat er in het verleden is gebeurd? Of maak je je zorgen om wat er in de toekomst gaat gebeuren? Dan kan het helpen om tot jezelf en het heden terug te keren door middel van meditatie.


Wanneer je in gedachten verzonken bent, zie je vaak niet wat je nu hebt. Door op het nu te concentreren, kun je die gedachtestroom even stilzetten. Kijk naar wat er op dit moment in je lichaam gebeurt. Dat leidt je geest naar het huidige moment. Mensen die voor langere tijd mediteren, geven vaak aan dat ze gelukkiger zijn. Ook ervaren ze meer rust en minder stress en kunnen ze beter slapen.

Meditatie met de Headspace app

Voor meditatie hoef je niet per se met tien anderen op een kussentje in een zaal te zitten. Er zijn verschillende apps waarmee je op elk moment van de dag kunt mediteren. Zo heb je de app Calm, waar Maarten al eerder over schreef. Een andere app is Headspace.

Het fijne van Headspace is dat je de keuze hebt uit talloze variaties. De meditaties zijn georganiseerd op tijd, niveau en onderwerp. Zo zijn er de drie-minutenmeditaties. Deze kun je bijvoorbeeld volgen als je gestresst bent, maar niet veel tijd hebt. De andere meditaties duren zo’n tien tot twintig minuten. Er zijn verschillende onderwerpen, zoals angst, stress, verdriet en aandacht. Binnen die onderwerpen zijn vaak nog meditaties op verschillende niveaus te vinden: beginner, gevorderde en master. Een abonnement op deze app kost €9,99 per maand. Er bestaat ook een gratis variant, maar daarbij heb je maar beperkt toegang tot meditaties.

Vipassana

Vipassana is de meditatietechniek waarover Koen de Jong schrijf in zijn boek Tien dagen stil. Dit boek is een ervaringsverslag over tien dagen lang mediteren. Dat betekent: niet lezen, niet schrijven, niet praten, geen telefoon, geen internet, geen grapjes, geen koffie, geen vlees, geen alcohol, geen seks, geen chocola en geen sport. In plaats daarvan besteedt hij tien uur per dag aan meditatie. Dankzij de stilte komt hij tot nieuwe inzichten. Zo ontdekt hij dat je niet te streng voor jezelf moet zijn. Het helpt niet om gefrustreerd te raken wanneer je je aandacht niet bij een oefening kunt houden

Meditatie en migraine

Vipassana is een speciale vorm van mediteren, waarbij je jezelf traint om je te concentreren op het hier en nu. Dat doe je door je te richten op je ademhaling. De Birmees S.N. Goenka is een sleutelfiguur in de Vipassana-meditatie. Tijdens zijn carrière als zakenman had hij last van hevige migraine-aanvallen. Geen enkele medicatie hielp. Daarom ging hij op zoek naar een andere manier om met zijn migraine om te gaan. Die vond hij in meditatie. Van zijn leermeester Sayagyi U Ba Khin leerde hij zich bewust te worden van zijn ademhaling. Later gaf hij zelf talloze lessen in de Vipassana-techniek.

Het gaat er bij Vipassana om dat je gelijkmoedig je lichaam observeert. Je merkt bijvoorbeeld dat je ergens pijn hebt en erkent dat, maar je blijft er niet in hangen. Het is een simpele vaststelling. Wat heb je hieraan in je dagelijks leven? Wellicht leer je door deze vorm van meditatie om de dingen te laten zijn voor wat ze zijn. Aan bepaalde zaken kun je nu eenmaal niets veranderen, maar je kunt wel de manier waarop je ermee omgaat veranderen. Door nare dingen, zoals pijn, te accepteren als onderdeel van je leven, blijf je er niet in hangen. Dat kan je helpen om te genieten van het hier en nu.

Meditatie en ademhalingsoefeningen

Vaak gaat meditatie om observatie van het lichaam. Dit kun je gemakkelijk doen door je op de ademhaling te richten, zoals bij Vipassana. De boeddhistische monnik Haemin Sunim beschrijft de helende werking van ademhalingsoefeningen heel mooi:

“Als je geest zich op je ademhaling richt en je volledig aanwezig en vrij van nutteloze gedachten bent, besef je opeens dat de vrede en tevredenheid in je geest kostbaarder zijn dan alles wat je kunt kopen.”

Wat is het verschil tussen meditatie, mindfulness en ademhalingsoefeningen?

Zoals je hierboven leest, houden meditatie en ademhalingsoefeningen verband met elkaar, maar wat is dan precies het verschil met mindfulness?

Mindfulness zou je kunnen zien als een vorm van meditatie, maar het begrip is breder dan dat. Het gaat erom dat je leeft met aandacht. Dat doe je niet alleen door je op een meditatiekussen op je ademhaling te concentreren. Leven met aandacht doe je ook wat simpele, dagelijkse dingen betreft. Wanneer je een wandeling maakt, heb je daar volledig aandacht voor, maar ook wanneer je een taak voor je werk uitvoert of wanneer je een boek aan het lezen bent. Als je mindful een activiteit beoefend, laat je alle andere dingen die je bezighouden even los om je volledig te concentreren op wat je op dat moment aan het doen bent.

Tips

Ben je benieuwd naar meditatie, leven met aandacht en het Boeddhisme? Lees dan het boek You are here van Thich Nhat Hanh eens. Wil je beginnen met het doen van meditaties? Hier staan een aantal tips. En in dit artikel vind je een aantal nuttige ademhalingsoefeningen.

Voor dit artikel is gebruikgemaakt van informatie uit de boeken Ikigai van Francesc Miralles en Héctor García, Tien dagen stil van Koen de jong en Houden van dingen die niet perfect zijn van Haemin Sunim. Ook de website Wereld van Yoga diende ter informatie.